آموکسی سیلین و موارد مصرف این دارو – نقد و بررسی

آموکسی‌ سیلین یکی از داروهای خانواده پنی سیلین ها و از دسته بتالاکتام‌ ها است. این دارو یکی از مهمترین و پر مصرف‌ ترین آنتی‌ بیوتیک‌ های جهان است.

آموکسی سیلین

نام ژنریک: آموکسی سیلین

نام لاتین: Amoxicillin

نام تجاری:

گروه دارویی – درمانی:

• آمینو پنی سیلین
• آنتی بیوتیک

طبقه بندی در بارداری: گروه B

اشکال دارویی:

• کپسول: ۲۵۰ میلی گرم و ۵۰۰ میلی گرم
• پودر برای تهیه سوسپانسیون خوراکی (۱۰۰ میلی لیتر): ۱۲۵ میلی گرم و ۲۵۰ میلی گرم بر ۵ میلی لیتر

موارد مصرف:

• آموکسی سیلین در عفونت های سیستمیک تنفسی، عفونت حاد یا مزمن دستگاه ادراری – تناسلی ناشی از ارگانیسم های حساس کاربرد دارد.
• آموکسی سیلین ۵۰۰ همچنین در گنوره بدون عارضه نیز مصرف می شود.
• آموکسی سیلین برای درمان آبسه دندانی در عفونت دندان و آبسه پریودنتال کاربرد دارد.

روش و مقدار مصرف:

• مصرف آموکسی سیلین در بالغین: روزانه ۷۵۰ تا ۱۵۰۰ میلی گرم از راه خوراکی، منقسم هر ۸ ساعت مصرف می شود.
• مصرف آموکسی سیلین در کودکان: روزانه ۲۰ تا ۴۰ میلی گرم/کیلوگرم از راه خوراکی، منقسم هر ۸ ساعت مصرف می شود.

مکانیسم اثر:

• اثر آنتی بیوتیکی آموکسی سیلین: این دارو یک باکتریوسید است. مانع ساخت دیواره سلولی باکتری می شود و از این طریق موجب مرگ باکتری های در حال رشد و تقسیم می گردد.

فارماکوکینتیک:

• نیمه عمر آموکسی سیلین ۱ تا ۱.۵ ساعت است.
• این دارو از راه ادرار دفع می شود.

نکات مهم:

• روش مصرف آموکسی سیلین در آبسه های مزمن دندانی: کپسول آموکسی سیلین ۵۰۰ یا ۲۵۰ هر ۸ ساعت به مدت ۵ روز.

تفاوت داروی آموکسی سیلین با داروی آمپی سیلین:

• آموکسی سیلین فرم تزریقی ندارد و به شکل خوراکی (کپسول و سوسپانسیون) است، ولی ویال آمپی سیلین موجود است و فرم تزریقی دارد.
• آموکسی سیلین هر ۸ ساعت یک بار مصرف می شود (نوع ۱۲ ساعت یک بار آموکسی سیلین هم موجود است)، ولی آمپی سیلین را هر ۶ ساعت یک بار باید مصرف کرد.
• آموکسی سیلین روی طیف وسیعتری از باکتری ها اثر دارد. اما آمپی سیلین روی باکتری هایی که باعث ایجاد مننژیت می شوند، موثرتر است و در مننژیت کودکان و افراد بالای ۵۰ سال از داروی آمپی سیلین استفاده می شود.

موارد منع مصرف:

• افرادی که حساسیت شدید به هر یک از انواع پنی سیلین ها یا سفالوسپورین ها دارند.

موارد احتیاط:

• افرادی که اختلال در عملکرد کلیه دارند. در نارسایی کلیه، دوزاژ آموکسی سیلین باید تعدیل شود.

تداخلات دارویی:

• مصرف پروبنسید به طور همزمان باعث کاهش دفع کلیوی آموکسی سیلین می گردد.
• آموکسی سیلین تاثیر داروهای ضد انعقاد خوراکی را افزایش می دهد.
• آموکسی سیلین تاثیر داروهای ضد بارداری خوراکی را کاهش می دهد.

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز شود. اگر چه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود، ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

از جمله عوارض جانبی آموکسی سیلین می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• CNS: تشنج (در دوز های بالا)
• GI: اسهال، تهوع، استفراغ
• Hema: آنمی، لوکوپنی، ائوزینوفیلی
• Other: واکنش افزایش حساسیت (راش، کهیر، لرز، تب، ادم، آنافیلاکسی)

توجه: در صورت بروز واکنش افزایش حساسیت یا اثرات سمی روی مغز استخوان و یا ایجاد نفریت بنیابینی حاد، مصرف دارو باید قطع شود.

مصرف در بارداری و شیردهی:

• بهتر است آموکسی سیلین در بارداری مصرف نشود. آموکسی سیلین در بارداری جز داروهای گروه B است و ممکن است زمانی فواید مصرف آن در برابر ضررهای احتمالی بیشتر باشد و به تشخیص پزشک در شرایط خاص تجویز گردد.
• آموکسی سیلین به سرعت در شیر مادر ترشح می شود و بی خطر بودن آن در دوران شیردهی به اثبات نرسیده است. تجویز آموکسی سیلین در دوران شیردهی باید با احتیاط صورت گیرد.

توجهات پزشکی – پرستاری:

• بررسی دوره ای عملکرد کلیه، کبد و هماتولوژیک در طول درمان طولانی مدت دارو توصیه می شود.
• برای درمان واکنش حساسیتی شدید اصول زیر را مورد توجه قرار دهید: قطع دارو، باز کردن راه هوایی، تجویز آمینوفیلین و آدرنالین، تجویز اکسیژن، تجویز کورتون وریدی.

توجهات بیمار – خانواده:

• در صورتی که معده خالی باشد، کپسول یا سوسپانسیون آموکسی سیلین بهتر جذب می شود.
• در صورت عدم تحمل دارو، می توان آموکسی سیلین را همراه با غذا مصرف کرد.
• دوره درمان (۱۰ تا ۱۴ روز) باید کامل شود، زیرا خطر ایجاد مقاومت دارویی و عفونت متقاطع وجود دارد. دارو باید به طور منظم و سر وقت مصرف شود.
• قبل از شروع درمان با آموکسی سیلین باید از عدم حساسیت به این دسته از داروها مطمئن شد.
• اگر فرد در پی مصرف این دارو دچار راش شود باید پزشک را در جریان قرار دهد زیرا به احتمال زیاد یک واکنش حساسیتی است.

شرایط نگهداری دارو:

• دارو باید در درجه حرارت ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتیگراد نگهداری شود.
• سوسپانسیون آموکسی سیلین را پس از تهیه می توان تا ۷ روز در دمای اتاق و تا ۱۴ روز در یخچال نگهداری کرد.

مراحل تهیه سوسپانسیون خوراکی آموکسی سیلین:

برای تهیه سوسپانسیون باید از آب جوشیده سرد شده استفاده کرد، اگر از آب نجوشیده استفاده شود اثر آنتی بیوتیک از بین می رود. ابتدا باید پودر را کاملا تکان داد که از هم باز شود و بهم چسبیده باقی نماند، سپس آب جوشیده سرد شده تا خط نشانه روی ظرف اضافه شود و در نهایت شیشه را به خوبی تکان دهید تا به شکل سوسپانسیون در آید. ظرف دارو باید نیم ساعت به صورت ساکن قرار گیرد، در این مدت سطح دارو از خط مورد نظر پایین تر می آید که دوباره مقداری آب به آن اضافه نمایید تا به سطح مشخص باز گردد. دارو باید در یخچال نگهداری شود و قبل از هر بار مصرف دارو را کاملا تکان دهید. حداکثر تا ۱۴ روز بعد از تهیه سوسپانسیون می توان از آن استفاده کرد.